Wat je niet weet, kun je niet begrijpen…

Soms betrap ik mezelf op de gedachte: “Hoe begrijp ik iets waarvan ik niets weet?" "En hoe weet ik iets dat ik niet begrijp?” Het voelt als een cirkel zonder uitgang. Een soort mentale knoop die me doet twijfelen aan mijn groei. Maar terwijl ik er dieper op inga, merk ik dat die knoop geen gesloten cirkel is, maar een spiraal die me omhoog of omlaag voert, afhankelijk van hoe ik ermee omga. In deze blog verdiep ik dat inzicht op filosofische, spirituele en praktische wijze. Want dat versterkt elkaar, en tonen samen dat niet-weten geen eindpunt is, maar een uitnodiging.

In de filosofie is het onderscheid tussen kennis en begrip eeuwenoud. Plato, Descartes, Wittgenstein… ze worstelen er allemaal mee. Hoe meer ik erover nadenk, hoe duidelijker het wordt dat deze twee niet hetzelfde zijn. Weten is informatie bezitten; begrijpen is zien hoe die informatie samenhangt.

Ik wacht vaak tot ik genoeg weet om ergens aan te beginnen. Alsof ik eerst een bibliotheek moet opeten om een inzicht te mogen hebben. Maar dat is niet hoe het werkt. Filosofisch gezien heb ik niet de volledige waarheid nodig om een deel te snappen. Ik heb zelfs geen perfect begrip nodig om te starten.Weten is de deur. Begrijpen is de kamer. Maar ik moet eerst een dorp vol nieuwsgierigheid doorkruisen om bij de deur te komen. En dat dorp begint bij niet-weten.

In spirituele tradities is niet-weten geen tekort, maar een kwaliteit. Zen-monniken spreken over “beginner’s mind”, een geest die fris kijkt, zonder verwachtingen of oordelen. Niet-weten verschijnt daar als een pure staat van openheid. Wanneer ik dat besef, verandert mijn hele relatie met “niets begrijpen”. Ik hoef mezelf niet langer te verdedigen of slimmer voor te doen. Ik zeg gewoon: “Ik weet het niet.” En dat voelt bevrijdend.

In die stilte ontstaat iets anders... een natuurlijke nieuwsgierigheid, een zachte vorm van aanwezig-zijn in wat is. Vanuit die open staat komt begrip spontaan op, zoals een plant die uit zichzelf naar het licht groeit. Spiritueel gezien is niet-weten dus geen onvermogen, maar een uitnodiging om te luisteren. Om te voelen, te ervaren, en het leven toe te laten als een leraar.

En praktisch, in de realiteit van elke dag. Hoe ga ik ermee om als ik iets niet begrijp? Ik ontdek dat begrip niet komt vóór kennis, maar door ervaring. Kinderen tonen dat perfect. Ze spreken een taal lang voordat ze grammatica begrijpen. Ze leren door vallen, proberen, opnieuw beginnen. Wij volwassenen vergeten dat soms. We willen “zeker” zijn, “klaar” zijn, “genoeg weten” voor we actie ondernemen. Maar eigenlijk werkt het precies andersom.

Dus, ik begin met een klein beetje weten. Ik oefen en probeer. Dan ontstaat een klein beetje begrijpen. Dat opent de deur naar méér weten. Dat geeft op zijn beurt méér diepte van begrip. En zo gaat het verder, stapje voor stapje, een spiraal omhoog. In het dagelijkse leven betekent dat dat ik niet hoef te wachten tot ik alles begrijp om een eerste stap te zetten. Ik herken dat mijn onwetendheid geen hindernis is, maar een soort gids.

Dus... Ik hoef het niet te begrijpen om te beginnen. Ik hoef het niet te weten om te voelen. Ik hoef niet zeker te zijn om vooruit te gaan. Niet-weten is geen leegte. Het is een ruimte waarin iets nieuws ontstaat. In die ruimte ligt mijn groei, mijn intuïtie, mijn verwondering... en uiteindelijk ook mijn begrip. De mooiste vorm van wijsheid is de bereidheid om te starten waar ik ben, zelfs als ik het nog niet helemaal snap.

Zoals ik het graag vertel.

Marcus